Planocelularni karcinom (SCC – squamous cell carcinoma) je drugi najčešći maligni tumor kože nakon bazocelularnog karcinoma. Nastaje iz keratinocita epidermisa, najčešće na mjestima kronično izloženima suncu. Za razliku od BCC-a, SCC ima značajno veći potencijal za regionalno metastaziranje (najčešće u limfne čvorove).

Najčešće se javlja kod starijih osoba, osobito sa svijetlom kožom i poviješću dugotrajne UV izloženosti.

• Čvrsti čvorili zadebljala ploča s hrapavom, ljuskavom površinom
• Može ulcerirati ili krvariti
• Rubovi lezije često su uzdignuti, s centralnim ulceracijskim kraterom
• Najčešća mjesta: lice, uške, vlasište, dorzumi ruku, usnice
• Kod brzorastućih ili infiltrativnih lezija mogu biti prisutni povećani regionalni limfni čvorovi

• Kronična UV izloženost (posebno UVB)
• Prekanceroze (npr. aktinična keratoza, Bowenova bolest)
• Ožiljci od opeklina i kronične rane
• Imunosupresija (transplantirani bolesnici)
• HPV infekcija
• Kontakt s kancerogenima (arsen, katran)

• Klinički pregled– izgled često tipičan, ali uvijek je potrebna potvrda
• Biopsija– patohistološka potvrda dijagnoze
• Ultrazvuk limfnih čvorova– kod sumnje na metastaze
• CT ili MR – kod velikih, dubokih ili recidivirajućih tumora

Kirurško

• Standardna ekscizija s marginom zdravog tkiva (4–6 mm kod niskorizičnih, ≥10 mm kod visokorizičnih)
• Disekcija limfnih čvorova – kod potvrđenih metastaza

Nekirurško

• Radioterapija – kod neoperabilnih bolesnika ili kao adjuvantna terapija
• Topički 5-FU ili imikvimod – samo kod vrlo površinskih in situ lezija (Bowenova bolest)
• Sistemna terapija – kod metastatske bolesti (npr. imunoterapija)

Prognoza

• Rano otkriveni i adekvatno odstranjeni SCC imaju vrlo visoku stopu izlječenja
• Rizik lokalnog recidiva i metastaza raste s veličinom, dubinom i diferencijacijom tumora
• Metastazira u regionalne limfne čvorove u 2–5% slučajeva (do 20% kod visokorizičnih lezija)
• Potrebno je redovito praćenje zbog mogućeg nastanka novih tumora i praćenja limfnih čvorova