Adenoidi (treća mandula) predstavljaju limfno tkivo smješteno u nosno-ždrijelnom prostoru, iza nosne šupljine. Njihova uloga je imunološka zaštita u ranom djetinjstvu, no kod pojedine djece adenoidi postanu prekomjerno uvećani i uzrokuju brojne tegobe. Ovaj problem se naziva hipertrofija adenoida, a najčešće se javlja u dobi između 3 i 7 godina.

Simptomi hipertrofije adenoida mogu biti raznoliki, a najčešći su:

• otežano disanje na nos i kronično disanje na usta
• stalno hrkanje i nemiran san
• opstruktivna apneja u snu (pauze u disanju, dnevni umor)
• učestale upale srednjeg uha zbog zatvaranja Eustahijeve cijevi
• smanjen sluh (sekretorni otitis media)
• nazalan govor (“zatvoren nos”)
• kod dugotrajnog problema: razvoj adenoidnog lica – produženo lice, otvorena usta, sužen gornji čeljust i dentalne anomalije

• Klinička anamneza – učestale infekcije, hrkanje, poremećaj sna
• Fiberendoskopija nosa i nazofarinksa – zlatni standard za procjenu veličine adenoida
• Timpanometrija i ispitivanje sluha – ako postoje ponavljane upale uha ili sumnja na sekretorni otitis

• Praćenje – blaža hipertrofija bez značajnih tegoba ponekad se spontano povuče s dobi, jer adenoidi s vremenom atrofiraju.
• Konzervativno liječenje – simptomatsko (nosni kortikosteroidi, antihistaminici kod alergija)
• Kirurško liječenje – adenotomija:
  • preporučuje se kod djece s trajnim opstruktivnim smetnjama disanja, hrkanjem i apnejama
  • kod učestalih upala uha ili sekretornog otitisa sa smanjenim sluhom
  • kod izraženih zubno-ortodontskih promjena povezanih s kroničnim disanjem na usta.
  • često se kombinira s tonzilotomijom/tonzilektomijom ili postavljanjem ventilacijskih cjevčica.

Neliječena hipertrofija može uzrokovati kronične poremećaje spavanja, usporen rast i razvoj, lošu koncentraciju i učenje, gubitak sluha te trajne promjene u razvoju lica i zuba. Adenotomija je siguran i učinkovit zahvat koji značajno poboljšava kvalitetu života djeteta i cijele obitelji.